De oprichting van het St Irenaeus Orthodox Theologisch Instituut (kortweg St Irenaeus) op 8 april 2020 luidde een nieuw hoofdstuk in van de prille geschiedenis van de Orthodoxe theologie op universitair niveau in Nederland. St Irenaeus is de opvolger van het Amsterdams Centrum voor Orthodoxe Theologie (ACOT). Het instituut valt onder het gezag van de Orthodoxe Zendende Instantie, het orgaan dat de ongeveer kwart miljoen mensen met een Orthodoxe achtergrond in Nederland vertegenwoordigt.
Tien jaar geleden werd het Amsterdam Centre for Eastern Orthodox Theology (ACEOT) opgericht met als stafleden vader Michael Bakker (directeur) en vader Andrew Louth, die na zijn emeritaat in Durham bereid was als gasthoogleraar maandelijks het Kanaal over te steken. Vijf jaar geleden honoreerde minister Bussemaker de aanvraag voor een Orthodoxe ambtsopleiding en konden we deze opleiding gaan ontwikkelen. Om te benadrukken dat het instituut zowel de Oosterse- als de Oriëntaals-orthodoxe families bedient, werd destijds besloten de “E” van Eastern uit de naam te verwijderen. Bovendien is het Orthodoxe geloof allang niet meer beperkt tot het Oosten.
De staf werd uitgebreid met vader John Behr, die de Metropoliet Kallistos Ware leerstoel in de Orthodoxe theologie bekleedt, en vader Joan Lena die liturgische theologie doceert. Inmiddels hebben 15 studenten de pre-master/minor Orthodox Christianity afgerond, drie studenten de Orthodoxe variant van de master Spiritual Care en is één student gepromoveerd. Op dit moment is de derde lichting premaster/minor-studenten afgestudeerd en ronden nog een aantal master-studenten hun studie af. Op 29 augustus 2020 is een nieuw groep studenten begonnen aan hun pre-master of minor.
Zowel de ontwikkelingen van de afgelopen jaren als de toekomstplannen vragen om een volgende stap. Een solide basis in de vorm van een zelfstandig instituut en de verdere borging van de pan-Orthodoxe identiteit zijn noodzakelijk geworden. De oprichting van St Irenaeus beoogt onder andere dat te bereiken.